Днямі з двухдзённым рабочым візітам Беларусь наведаў міністр замежных спраў Літвы Лінас Лінкявічус. Аляксандр Лукашэнка заяўляе, што “Еўразвяз ды і ЗША, можа быць, скрозь зубы, але пачынаюць размаўляць з Беларуссю”. Ці зрабілі беларускія ўлады прарыў на заходнім фронце? Пра гэта распавядае былы кандыдат у прэзідэнты Рыгор Кастусёў.
Рыгор Кастусёў: Мне падаецца, падзеі апошніх дзён паказваюць, што Еўропа вырашыла аднавіць кантакты з афіцыйным Менскам. Ідуць нейкія перамовы, адбываюцца сустрэчы… Пытанне толькі ў тым, наколькі далёка ўсё гэта прасунецца і чым закончыцца.
РР: Можа гэта чарговая гульня беларускай улады з Захадам напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў?
Рыгор Кастусёў: Магчыма і так, хоць відавочна, што тут даюць адбітак украінскія падзеі, якія паказалі, што для Беларусі існуе рэальная пагроза. На мой погляд, беларускія ўлады зараз вагаюцца і ламаюць галаву над пытаннем: выводзіць стасункі з Еўропай на новы ўзровень ці заставацца на старым? Што лепей? Расея ж ужо паказала, як яна распраўляецца з тымі, хто марыць аб еўрапейскіх каштоўнасцях. Так што ў гэтым плане афіцыйнаму Менску ізноў даводзіцца балансаваць.
РР: Ці мае Еўропа ў адносінах да Беларусі нейкія пэўна азначаныя мэты і моцную палітыку?
Рыгор Кастусёў: На жаль, пакуль што такіх мэтаў я не бачу. Бруселю трэба змяняць сваю пазіцыю, рабіць яе яскрава акрэсленую.
РР: Ці можна сёння правесці паралелі паміж сітуацыяй 2009 году, калі таксама было пацяпленне ў стасунках з Захадам?
Рыгор Кастусёў: Пакуль такіх паралеляў я б не праводзіў, таму што ўзровень адносінаў пяць гадоў таму быў зусім іншы. Хоць і ёсць некаторыя падобныя моманты. Але не думаю, што гісторыя паўтараецца па старому сцэнарыю. Праўда, тое, што стасункі з Еўропай наладжваюцца – вельмі добра. Паўтаруся,пагроза страты незалежнасці павялічваецца з кожным днём. Трэба рабіць усе захады, каб гэтая пагроза зменшылася альбо цалкам ліквідавалася.
РР: Ці будзе Крэмль перашкаджаць пацяпленню беларуска-еўрапейскіх стасункаў?
Рыгор Кастусёў: Ён ужо перашкаджае, але з-за падзеяў ва Украіне Расеі пакуль не да Лукашэнкі. Ды і з кансалідаванай Еўропай Пуціну зараз складана змагацца. Таму Беларусі самы час палепшыць адносіны з Захадам.
Анлайн-трансляцыю мерапрыемства ажыцьцяўляў сайт газэты Наша Ніва:
Як адзначылі ва ўступным слове арганізатары мерапрыемства, у 2014 годзе стала відавочным, што сістэма рэгіянальнай бяспекі, якая склалася пасля 1991, больш не дзейнічае. Гэты факт прымушае задумацца аб далейшай стратэгіі знешняй бяспекі Беларусі. Відавочна, што агрэсіўная палітыка Масквы на фоне бездапаможнасці Брусэля ўтрымлівае ў сабе шэраг выклікаў для нацыянальнай бяспекі Беларусі. Пытанне «Куды пайсці беларусу, куды яму падацца?» зноў актуальнае.
Прадстаўнікі Belarus Security Blog адзначылі, што маецца 4 альтэрнатыўныя адказы на гэтае пытанне:
— НАТА;
— АДКБ;
— двухбаковая сістэма бяспекі з Расіяй;
— апора на ўласныя сілы.
У кожнага варыянта ёсць свае плюсы і мінусы. Абмеркаваць іх і было прапанавана ўдзельнікам круглага стала.
Прадстаўнік праўна-аналітычнай камісіі Партыі БНФ Юрый Чавусаў заявіў у часе дыскусіі, што Беларускі народны фронт не бачыць іншай альтэрнатывы для забесьпячэньня нацыянальнай бясьпекі Беларусі апроч далучэньня да Паўночнаатлантычнага альянсу як наймацнейшага ў сьвеце і ўгрунтаванага на супольных пырнцыпах абарончага зьвязу.
“Калі б ўвесну 2008 года у часе Бухарэсцкага саміту эўрапэйскія чальцы НАТА не паддаліся на пагрозы з боку Расеі і адкрылі доступ Грузіі і Ураіны да Пляну дзеяньняў па сяброўству ў НАТА (да чаго заклікалі Злучаныя Штаты) – то мы б не мелі цяпер вайсковага канфлікту на Ўсходзе Украіны. Досьвед нашых суседзяў паказвае, што посьпех эўрапэйскай інтэграцыі ў палітычным і эканамічным вымярэньнях у нашым рэгиёне немагчымы без інтэграцыі ў вайсковую сыстэму эўраатлянтычнай бясьпекі. Таму памыляюцца тыя, хто лічаць мачымым уступленьне Беларусі ў Эўразьвяз без папярэдняга далучэньня да НАТА – у сытуацыі расейскай імперскай пагрозы гэта ёсьць неразрыўныя рэчы” – сказаў Чавусаў.
Каментуючы негатыўнае стаўленьне сёньняшняга беларускага кіоаўніцтва да Арганізацыі Паўночнаатлантычнай дамовы, выступоўца зазначыў, што няма нічога больш пераменлівага, чым ваенныя саюзнікі. У 1937 году савецкі народ гнеўна асуджаў А. Гітлера, а неўзабаве вітаў саюзніцкі дагавор з нацыстамі. Выбар вайскова-палітычных саюзнікаў – рашэнне рацыянальнае і прагматычнае, а не ідэалягічнае. У сёньняшніх умовах ён яшчэў большай ступені абмяжоўваецца і геапалітычнымі фактарамі, паколькі з развіцьцём сучасных сродкаў вядзеньня вайны (авіяцыі, ракетных войскаў, арбітальных груповак) наяўнасьць безпасярэдняга тэрытарыяльнага кантролю губляе значнасьць. БНФ прытрымліваецца пазіцыі далучэння да НАТО як неабходнага элемента еўрапейскай інтэграцыі і мадэрнізацыі краіны. Пры гэтым у партыі ёсць разуменне таго, што такі крок запатрабуе сур’ёзных затрат фінансавага плана і нарошчвання магчымасцяў у галіне абароны. Адносна пазаблокавага статусу варта ўсведамляць, што найэфэктыўнейшым механізмам яго забеспячэння з’яўляецца ядзерная зброя – розныя падыходы да выкарыстаньня гэтага рэсурсу дэманстравалі такія краіны, што абапіраліся на ўласныя вайсковыя сілы, як Паўднёвая Афрыка, Паўночная Карэя, Швэйцарыя, Ізраіль.
Але ў кожным разе эфэктыўнае забесьпячэньне вайсковай магутнасьці ўласнымі сіламі запатарбуе вялікіх выдатакаў, у тым ліку ў той форме як гэта існуе ў такіх краінах як Швэйцарыя. Таму аргумент пра вялікі кошт інтэграцыі ў сыстэмы эўраатлантычнай бясьпекі з’яўляецца несапраўдным.
“Мы павінныя ўсьведамляць, што НАТА на сёньняшні дзень – частка глабальнай сыстэмы бясьпекі, уладкаванай і ў іншых рэгіёнах. У значнай ступені АДКБ, нават нягледзячы на вострыя канфлікты на памежжы з Расеяй, ёсьць таксама часткай гэтай сыстэмы, але меньш развітой і арыентаванай на падтрыманьне парадку ўнутры сваёй тэрыторыі” – падкрэсліў Чавусаў.
У цэлым, у сітуацыі бягучага расейска-украінскага крызісу зрабіць рацыянальны выбар няпроста, так як пераважаюць эмоцыі і прапаганда, а не разважлівасць ды разлік. Як гэта не парадаксальна, але Беларусь ўжо цяпер дэ-факта можа ацаніць сапрыўны кошт пазаблокавага статусу і “апоры на ўласныя сілы”: АДКБ недзеяздольны як вайскова-палітычны блок, магчымасці Расіі па падтрымцы сваёй клиентелы на постсавецкай прасторы на мяжы і ўжо цяпер Расея плоціць за гэтыя няспраўджаныя амбіцыі вялікі кошт. Фактычна мы цяпер бачым як канфлікт ва Ўкраіне паставіў расейскае кіраўніцтва перад выбарам: альбо кіравацца прынцыпам “апоры на ўласныя сілы”, з канфрантацыяй з Захадам, падзеньнем узроўню жыцьця і замежнапалітычнай ізаляцыяй (а магчыма – і ўнутрыпалітычнымі праблемамі), альбо падапрадкоўвацца цывілізаваным нормам замежнапалітычных зносінаў і прытрымлівацца нормаў міжнароднага права.
З падрабязным рэпартажам пра дыскусію мрожна азнаёміцца на сайце Belarus Security Blog.
Мерапрыемства ладзіцца ў апошнюю нядзелю ліпеня штогод, пачынаючы з 1995-га года, ва ўрочышчы «Крыжы» ў Лідскім раёне, дзе пахаваныя паўстанцы, што загінулі ў баі з царскімі войскамі.
Удзел у імпрэзе ўзяў старшыня Партыі БНФ Аляксей Янукевіч, а таксама сябры Ўправы БНФ.
Сёлета, упершыню за 20 гадоў, мерапрыемства не было дазволена, магчыма таму, што апошняя нядзеля прыпала на 27-га ліпеня — Дзень Незалежнасці. Таму давялося змяніць звыклы фармат: памяць паўстанцаў ушанавалі падчас набажэнства ў Белагрудскім касцёле, а творчую сустрэчу з бардам Андрэем Мельнікавым, прысвечаную Дню Незалежнасці, правялі на прыватнай тэрыторыі.
Актывісты вырашылі, што помніку Вялікаму князю літоўскаму Альгерду прыйшоў час набыць адмысловы сэнс у гарадзкой прасторы. Партыец Кастусь Смолікаў патлумачыў, чаму кветкі ў Дзень Незалежнасьці былі ўскладзены менавіта да гэтага помніка:
«Незалежнасьць — гэта веліч і самастойнасць краіны. Такім падчас кіраўніцтва князя Альгерда і было Віцебскае княства. Ён будаваў на гэтай зямлі замкі, спрыяў росквіту сярэднявачнага Віцебска. Дый сам помнік Вялікаму князю літоўскаму, устаноўкі якога ў Віцебску чакалі 4 гады — гэта сьведчаньне таго, што віцябляне памятаюць сваю гісторыю і ганарацца ёй. Таму кветкі, белыя і чырвоныя, зь бел-чырвона-белай стужкай, мы і ўскладаем менавіта тут, на пастамэнт помніка Альгерду».
Урачыстае адкрыцьцё помніка князю Альгерду, які ўладарыў у сярэднявечным Віцебску, адбылося роўна месяц таму, у Дзень гораду 27 чэвеня. Гэтай падзеі папярэднічалі шматгадовыя спрэчкі паміж прыхільнікамі ўсталяваньня помніка і па-прарасейску настроенымі гараджанамі, якія цьвердзілі, што Альгерд — гэта «чужы князь», «вораг Расеі і братняга беларусам расейскага народу».
На доўгачаканае адкрыцьцё сабралася некалькі соцень мясцовых жыхароў і гасьцей. А ў Дзень Незалежнасьці 27 ліпеня за ўскладаньнем кветак да помніка назіралі чацьвёра міліцыянтаў у цывільным, адзін зь іх — зь відэакамэрай. Але назіралі здаля, блізка да помніка не падыходзячы, і ніякіх прэтэнзій да ўдзельнікаў акцыі ніхто зь міліцыянтаў не выказаў.
Паводле “Радыё Свабода”
