Пра гэта сведчаць вынікі маніторныгу ацэнкі ўдзелу НДА і грамадскасці ў працэсе прыняцця рашэнняў на мясцовым ўзроўні ў Магілёве, а таксама Горацкім і Касцюковіцкім раёнах Магілёўшчыны.
Даследванне праводзілі актывісты Партыі БНФ супольна з Магілёўскім моладзевым цэнтрам у другім паўгоддзі 2014 года. 27 лютага вынікі маніторынга былі прэзентавала ў магілёўская сядзібе БНФ старшыня гарадской арганізацыі Партыі БНФ Валянціна Шчэтнікава.
Існуючыя нарматыўныя акты – Рэгламенты працы выканаўчай улады і Саветаў дэпутатаў – не ўтрымліваюць наўпроставых механізмаў ўдзелу НДА, грамадскасці, грамадзян у распрацоўцы парадку дня для выканкамаў і Саветаў дэпутатаў.
У якасці прыкладу была прыведзена спроба карэспандэнта БелаПАН Уладзіміра Лапцэвіча патрапіць на адкрытыя пасяджэнні дэпутатаў Магілёўскага абласнога Савета дэпутатаў: яго не пускалі на іх, бо ён не быў унесены ў спіс спецыяльна запрошаных асоб. Як патрапіць у гэты спіс, яму ніхто так і не паведаміў.
Адзіная магчымасць удзельнічаць грамадскасці і НДА ў падрыхтоўцы праектаў рашэнняў улады – заканадаўства па мясцовым самакіраванні і зваротах грамадзян. Якое не прадугледжвае гарантыі ўліку патрэбаў і інтарэсаў удзельнікаў, на якіх уплывае распрацоўка палітыкі (дакументаў і рашэнняў). Праекты рашэнняў накіроўваюцца толькі кіраўніцтву выканкамаў, Саветаў, але ніяк не зацікаўленым НДА.
Заканадаўствам дазваляецца аказваць НДА ўплыў на асоб, якія прымаюць рашэнні, праз публічныя акцыі, дэманстрацыі і іншыя публічныя кампаніі, аднак для арганізацый ствараюцца такія ўмовы пры арганізацыі масавых мерапрыемстваў, якія немагчыма выканаць. Выканкамы дзясяткі разоў забаранялі правядзенне масавых мерапрыемстваў з розных нагодаў.
Прававыя механізмы ўдзелу НДА ў выкананні рашэнняў мясцовай улады не прадугледжваюць адкрыты доступ грамадзян да дакументаў публічнага сектара, якія звязаны з праектамі і рашэннямі аб выкананні. Грамадзяне не заўжды маюць адкрыты доступ да рашэнняў мясцовай улады, бо рашэнні апублічваюцца выбарачна.
Гэтаксама не існуе прававых механізмаў, якія дазваляюць НДА збіраць звесткі альбо праводзіць даследванні ў дачыненні здзяйснення канкрэтнай палітыкі, у тым ліку дзякуючы “мазгавым цэнтрам” і навукова-даследчым інстытутам. У заканадаўстве няма механізмаў зваротнай сувязі для НДА: апытанне грамадскай думкі, апытанне ў інтэрнэце альбо анкетаванне. НДА не могуць лабіяваць перагляд рашэнняў уладаў шляхам выяўлення абмежаванняў ці пабочных эфектаў ад рэалізуемай палітыкі для ўліку патрэб карыстальнікаў альбо грамадзян.
У краіне ў цэлым, а таксама і на мясцовым ўзроўні, няма прававых механізмаў, якія дазваляюць НДА праводзіць даследванні і аналіз для выяўлення прабелаў у існуючай палітычнай ініцыятыве для прадастаўлення абгрунтаванняў для перагляду. Адпаведна, няма рэгламентаваных прававых механізмаў, якія дазваляюць НДА распрацоўваць і прапаноўваць інавацыі – новыя падыходы да рашэння адпаведнай палітычнай праблемы.
Ва ўлады няма фармальнага абавязку для прадастаўлення НДА інфармацыі аб магчымым пераглядзе палітыкі і правядзенні аналізу неабходных зменаў у палітыцы. Заканадаўча не існуе замацаваных абавязкаў для органаў улады па правядзенні канферэнцый, сустрэч, кансультацый (у тым ліку ан-лайн).
Вырашыць гэту праблему, на думку сябра Сойма БНФ Зміцера Салаўёва, можна праз прыняцце на мясцовым узроўні Кодэксу рэкамендаваных практык грамадскага ўдзелу ў працэсе прыняцця рашэнняў на мясцовым узроўні. “На гэтым кодэксе ў Еўрапейскім саюзе пабудавана ўзаемадзеянне мясцовых саветаў і грамадзянаў. Калі б гэты кодэкс быў прыняты за аснову – была б зусім іншая сітуацыя і на практыцы грамадзяне маглі б рэальна ўплываць на рашэнні ўладаў”, – падкрэсліў Ф Зміцер Салаўёў.
Структуры Еўрапейскага саюза абсалютна не маюць уяўлення, што адбываецца з самакіраваннем у Беларусі насамрэч, адзначыў сябра Сойма БНФ. Фармальна ў нас ёсць Саветы, якія прымаюць пэўныя рашэнні. Але рэальнага ўдзелу грамадзян у прыняцці рашэнняў няма.
“Вынікі даследавання будуць прэзентаваныя ў Брусэлі, а таксама перарадзеныя мясцовым уладам”, – дадаў Зміцер Салаўёў.
На яго думку, грамадскія арганізацыі павінны займацца адукацыяй грамадзян – бо вельмі шмат людзей юрыдычна непісьменныя.
Матэрыял падрыхтаваны паводле ПЦ “Вясна”
Правялі гэта мерапрыемства Ігар Лялькоў, намеснік кіраўніка Партыі БНФ і Алесь Лагвінец, намеснік кіраўніка Руху “За Свабоду”. У слуханнях удзельнічала каля двух дзесяткаў чалавек з Шаркаўшчыны і раёна, а таксама госці з Глыбокага.
Адно з пытанняў “Народнага рэферэндума” гучыць: “Ці падтрымліваеце вы курс на эканамічную інтэграцыю, асацыяцыю і стварэнне бязвізавай прасторы з Еўрапейскім Саюзам?”
Ігар Лялькоў праінфармаваў удзельнікаў пра кампанію “Народны рэферэндум” і канкрэтна пра пытанне бязвізавага рэжыму з Еўропай. Алесь Лагвінец распавёў пра актуальнасць гэтага пытання для беларусаў, паведамляе сайт westki.info.
Як вядома, грамадзяне Беларусі з’яўляюцца лідарамі па атрыманні Шэнгенскіх візаў на 1000 чалавек. Тым не менш, кошт гэтай візы для беларусаў з’яўляецца самым высокім і складае 60 еўра. Расіяне і ўкраінцы плацяць за яе амаль у два разы менш.
Беларускія ўлады спрабуюць давесці насельніцтву, што віна ляжыць цалкам на еўрапейскім баку. Але на самай справе гэта не так.
На першы погляд, узнікае пытанне, а што грамадскасць можа памяняць у гэтай справе, калі яна не ўплывае на прыняцце важных рашэнняў у краіне? Але па словах дакладчыка, калі дзейнічаць, то шанец памяняць сітуацыю ёсць. Вядома, лягчэй за ўсё казаць, што ў нас усё кепска і нічога не рабіць, але ж тады нічога і не зменіцца.
- Любая ўлада спрабуе захавацца. І для таго, каб захавацца, нешта для людзей яна будзе рабіць. Пытанне толькі, што людзі чакаюць ад гэтай улады, – адзначыў Алесь Лагвінец і ў якасці прыклада прывёў выпадак, калі ўлада прапаноўвала браць па сто даляраў за выезд за мяжу. Тады гэта выклікала вялікае абурэнне ў грамадстве і гэта ініцыятыва не была прынятая.
Таму па словах дакладчыка, калі большасць людзей падтрымае гэту ідэю, то ўлады з гэтым будуць вымушаныя лічыцца. І таму ідэю правядзення рэферэндуму арганізатары разглядаюць як сродак, а не мэту. Бо, вядома, цяперашняя ўлада ніколі не пагадзіцца яго правесці. Але праз гэту кампанію можна неяк уплываць на рашэнні, што прымаюцца ў вярхах.
– Зараз стаіць пытанне абудзіць людзей, абудзіць праз гэты мірны спосаб, каб беларусы былі гатовыя і здольныя абараняць свае правы, – адзначыў Алесь Лагвінец.
Па сканчэнні сустрэчы для прысутных выступіў бард Зміцер Бартосік.
Дазвольце нагадаць — адно з пытаньняў, якія прапануюцца грамадзтву ў межах “Народнага рэферэндуму”, гучыць наступным чынам: “Ці падтрымліваеце вы курс на эканамічную інтэграцыю, асацыяцыю і стварэньне бязьвізавай прасторы з Эўрапейскім зьвязам?”.
Як і іншыя пяць пытаньняў, яно было шматразова названае беларусамі ў часе сустрэчаў у розных рэгіёнах краіны як адно з самых актуальных. Гэта было крыху больш за год таму, увосень 2014-га, калі рыхтаваўся Віленскі саміт Усходняга партнэрства. З таго часу адбыліся і драматычная перамога Майдану, і трагічныя падзеі ў Крыме і на Данбасе, якія цагнуцца да гэтага часу.
І хоць агрэсыўная расейская прапаганда, якую праз трансьляцыю расейскіх тэлеканалаў у нашай краіне спажываць і беларусы, імкнецца навязаць нэгатыўнае стаўленьне да Захаду і да Эўрапейскіх краінаў у прыватнасьці, імкнецца ўбіць у людзкія галовы нібыта прамую ды непазьбежную ўзаемасувязь паміж жаданьнем украінцаў шырока супрацоўнічаць з Эўропай і тымі жахамі вайны, якія сёньня мы бачым на усходзе Украіны — вельмі багата беларусаў і сёньня, як і год таму, жадаюць вольна езьдзіць ды гандляваць з Эўрапейскім зьвязам.
Сапраўды, беларусы цудоўна бачаць, што і самыя сучасныя тэхналёгіі, і магутныя фінансавыя рэсурсы, і высокія сацыяльныя стандарты — усё гэта ёсьць у Эўразьвязе, і усё гэта можна мець у Беларусі перадусім праз шчыльнае эканамічнае і палітычнае супрацоўніцтва зь Эўрапейскім зьвязам, а таксама з ЗША.
Праблема, аднак, палягае ў тым, што крамлёўскія імпэрскія рэваншысты не жадаюць прызнаваць права народаў на вольнае вызначэньне ўласных прыярытэтаў у эканоміцы ды зьнешняй палітыцы. Праз разьдзьмуваньне крывавага канфлікту ва Украіне Крэмль імкнецца ня толькі паўплываць на выбар украінскага народу, але й застрашыць іншыя народы, каб нават думаць не спрабавалі пра больш шчыльныя стасункі са сваімі заходнімі суседзямі. Фактычна, усім суседнім з РФ народам Крэмль імкнецца навязаць выбар: або вы толькі з намі, або вы супраць нас.
Што можна супрацьпаставіць такому крамлёўскаму шантажу ды пагрозам?
Правесьці “Народны рэферэндум”. Менавіта ўсеагульная воля народу, выказаная ў адпаведнасьці з існуючым заканадаўствам, можа спрыяць кансалідацыі беларускага грамадзтва перад абліччам крамлёўскага імпэрыялізму ў імкненьні нашага народу да больш адкрытых партнэрскіх стасункаў зь іншымі краінамі Эўропы, якія ўтвараюць сёньня Эўрапейскі зьвяз.
“Народны рэфэрэндум” прапануе рэальны шлях, як дасягнуць трансфармацыі ўнутранай ды зьнешняй палітыкі нашай дзяржавы, захаваўшы грамадзянскі мір і пазьбегнуўшы вострага супрацьстаяньня ў грамадзтве. Дэстабілізацыя ўнутранай сытуацыі ў Беларусі сёньня можа быць на карысьць толькі для Крамля.
Але гэта не азначае, што нашае грамадзтва мусіць таптацца на месцы. Мы можам рухацца наперад, і такі бясьпечны рух можа даць “Народны рэферэндум”. Менавіта ён можа ў цяперашняй складанай сытуацыі дапамагчы беларусам прайсьці свой шлях вяртаньня ў Эўропу.
Паводле “Беларускіх навінаў”
#Рэферэндум
Заяўку на правядзеньне сьвяточнага мерапрыемства пададуць у Менгарвыканкам на наступным тыдні. Заяўнікамі акцыі плануюць выступіць Марына Хоміч і Аляксей Янукевіч. Сёлета асноўным лёзунгам акцыі стане “Разам за мір і незалежнасьць!”. Арганізатары плянуюць запрасіць на выступы айчынных музыкаў.
Такое рашэньне прынята 26 лютага на пасяджэньні аргкамітэту.
Наступнае пасяджэньне аргкамітэту заплянаванае на 3 сакавіка.
У пасяджэньні ўзялі ўдзел прадстаўнікі Партыі БНФ, руху «За свабоду», Аб’яднанай грамадзянскай партыі, аргкамітэтаў па стварэньні партыі «Беларуская хрысьціянская дэмакратыя» і арганізацыі «Маладыя хрысьціянскія дэмакраты», руху салідарнасьці «Разам».
