Старшыня Партыі БНФ Рыгор Кастусёў распавёў сябрам Сойму пра хаду Курапацкай варты, якая наладжаная БНФ ды іншымі патрыятычнымі арганізацыямі з мэтай не дапусьціць функцыянаваньня забаўляльнага комплексу блізу курапацкага нэкропалю. Лідэр БНФ таксама паведаміў пра сваю сустрэчу з ўладальнікамі дадзенай установы і пра зьмест прапановаў адносна будучыні ганебнага аб’екта, якія былі выказаныя з іх боку.
На падставе абмеркаваньня ўсіх акалічнасьцяў справы кіруючы орган Партыі БНФ адзінагалосна прыняў заяву “Не – рэстарацыі ў Курапатах!”, якая публікуецца ніжэй.
Не – рэстарацыі ў Курапатах
Нацыянальны Нэкропаль Курапаты — месца пакутніцкай сьмерці і пахаваньня многіх тысячаў бязьвінных беларусаў, закатаваных камуністычнай уладай — у чарговы раз патрабуе абароны. Пабудаваны некалькі гадоў таму з грубымі парушэньнямі закону рэстаранна-забаўляльны комплекс “Бульбаш-хол” адкрыўся пад новай назвай і распачаў працу.
Многія паважаныя беларусы, прадстаўнікі інтэлігенцыі, грамадзкіх і палітычных арганізацыяў, беларускага бізнэсу, а таксама аўтарытэтныя дзеячы культуры з Расеі, Украіны, Польшчы, Літвы ды іншых краінаў ацанілі сам факт адкрыцьця забаўляльнага комплексу на самой мяжы Курапатаў як вандалізм, заявілі аб амаральнасьці ды непрыстойнасьці разьмяшчэньня рэстарацыі побач з Курапатамі. Грамадзкія ды палітычныя актывісты, у тым ліку сябры Партыі БНФ, распачалі ды трываюць Курапацкую варту.
Сойм Партыі БНФ заяўляе аб недапушчальнасьці разьмяшчэньня ў непасрэднай блізкасьці ад Курапатаў забаўляльнай установы, лічыць гэта апаганьваньнем памяці дзясяткаў ды сотняў тысячаў бязьвінных ахвяраў сталінскага тэрору, абразай гонару ды годнасьці іх нашчадкаў, усёй беларускай нацыі, блюзьнерствам ды зьдзекам над маральлю ды гістарычнай памяцьцю.
Грунтуючыся на выказаных ацэнках сытуацыі вакол Курапатаў, Сойм Партыі БНФ:
- Патрабуе ад беларускіх ўладаў нарэшце забясьпечыць недатыкальнасьць Курапатаў, спыніць маніпуляцыі зь межамі ахоўных зонаў мэмарыялу і прыняць належныя дзеяньні дзеля спыненьня функцыянаваньня рэстаранна-забаўляльнага комплексу “Поедем-поедім” на мяжы Курапатаў;
- заклікае правесьці перамовы паміж уласьнікамі і прадстаўнікамі абаронцаў Курапатаў дзеля разьвязаньня недарэчнай і ганебнай сытуацыі, што ўзьнікла з адкрыцьцём рэстарацыі;
- заклікае вызначыць час, месца і фармат перамоваў на нарадзе арганізацыяў, якія бяруць удзел у грамадзкай Курапацкай варце.
Не — рэстарацыі ў Курапатах!
23 чэрвеня 2018 году, Менск
22 чэрвеня ўладальнік рэстарана ў Курапатах Леанід Зайдэс сустрэўся з лідарам Партыі БНФ Рыгорам Кастусёвым і амерыканскім адвакатам Юрасём Зянковічам. Па словах Рыгора Кастусёва, Зайдэс выйшаў на яго праз сяброў.
Бізнесовец прапанаваў тры шляхі вырашэння цяперашняй сітуацыі вакол Курапат:
— уладальнік гатовы прадаць комплекс цалкам па балансавым кошце прадстаўніку грамадства, які выкарыстае забудову ў іншых мэтах,
— уладальнік гатовы ўкласці сто тысяч долараў у мемарыял Курапаты і змяніць фармат сваёй установы — з забаўляльнага на сямейны,
— уладальнік гатовы прадаставіць адзін з будынкаў комплексу для стварэння ў ім музея “Курапаты”, перадаць грамадскай і палітычнай арганізацыі на баланс гэтае памяшканне. Адгарадзіць яго ад комплексу, забяспечваць камуналку, перафарматаваць комплекс з забаўляльнага ў сямейны.
“Хацелася б па максімуме скарыстацца магчымасцю і ператварыць гэтую ўстанову ў мемарыял Курапаты. Але я разумею, што сярод прадстаўнікоў дэмакратычнага грамадства не знойдзецца чалавека, які здолеў бы выкупіць гэты комплекс цалкам і перавесці яго ў фармат мемарыялу. Калі знойдзецца такі чалавек, альбо некалькі асоб, якія хацелі б укласці сродкі, то гэта быў бы самы ідэальны варыянт”, — кажа Рыгор Кастусёў у размове з Еўрарадыё.
«Нам давялося правесьці некалькі прадуктыўных сустрэч з адным з уладальнікаў рэстарану Леанідам Зайдэсам. Ён аказаўся вельмі адкрытым да размовы і канструктыву чалавекам. Цягам перамоваў нам удалося дасягнуць узаемапаразуменьня і прыйсьці да высновы, што праблему магчыма вырашыць толькі ў сумеснай супрацы» — сказаў Юрась Зянковіч у камэнтары Радыё Свабода.
Па словах прадстаўнікоў Партыі БНФ, папярэдне ўзгоднена, што на сустрэчу будуць запрошаныя чыноўнікі Менгарвыканкаму, Менаблвыканкаму, Мінкультуры, дыпляматы, абаронцы Курапатаў, Таварыства аховы помнікаў, дэпутаты Палаты прадстаўнікоў Анісім, Канапацкая і Марзалюк, бізнэсмэны Юры Зісэр і Віктар Пракапеня.
Кастусёў і Зянковіч сьцьвярджаюць, што ў абмеркаваньні будуць удзельнічаць і тыя, хто пратэстуе супраць рэстарану. Праяўляюць зацікаўленасьць і прадстаўнікі некаторых буйных габрэйскіх арганізацый, якія «абавязкова будуць запрошаныя на перамовы».
«Падчас перамоваў уладальнік рэстарацыі прапануе некалькі варыянтаў, кожны зь якіх можа быць падтрыманы грамадзкасьцю. Напрыклад, выкуп тэрыторыі за меншы, чым балянсавы, кошт, ці правядзеньне вялікай працы па ўладкаваньні Курапатаў і ўсталяваньні папярэдне распрацаванага мэмарыяльнага комплексу, — сказалі Радыё Свабода прадстаўнікі Партыі БНФ . — Таксама спадар Зайдэс прадставіць шмат дакумэнтаў-прапановаў, зь якімі ён зьвяртаўся да Мінкульту за апошнія 5–6 год з мэтай распрацоўкі комплексу і атрымаў шматлікія адмовы».
«Адносна даты меркаваных перамоваў называлася дата 29 чэрвеня. Аднак я сумняюся ў ёй: у гэты дзень у Беларусь прыедуць замежныя дэлегацыі для ўдзелу ў адкрыцці мемарыяла ў Трасцянцы. Мы запрашалі іх прадстаўнікоў наведаць і Курапаты. Неабходна, каб два мерапрыемствы не супалі па часе, таму 29 чэрвеня — толькі папярэдняя дата”, — сказаў Кастусёў у камэнтары Радыё Рацыя.
Суразмоўцы падкрэсьліваюць, што ўсе, «хто мае прапановы, будуць сядзець за круглым сталом».
Акцыі супраць працы забаўляльнага комплексу каля месца масавых расстрэлаў і пахавання ахвяр сталінскіх рэпрэсій праходзяць штодня з 31 мая. Іх удзельнікі настойваюць на закрыцці або пераносе комплексу.
Да ўдзелу ў мерапрыемствах у межах сэсіі запрошаная дэлегацыя беларускіх дэмакратычных сілаў у складзе Партыі БНФ, Руху “За Свабоду”, Аб’яднанай грамадзянскай партыі, кампаніі “Гавары праўду”, БХД, партыі левых “Справядлівы сьвет”, Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада), руху “За дзяржаўнасьць і незалежнасьць Беларусі”, а таксама дэпутат Палаты прадстаўнікоў Ганна Канапацкая.
На гэтай сэсіі Эўранэст асаблівая ўвага міжпарлямэнцкай структуры Усходняга Партнэрства будзе прысьвечаная пытаньням агульнаэўрапэйскай бясьпекі, ролі Эўразьвязу ў адказе на выклікі ва усходнеэўрапэйскім рэгіёне, праблеме энэргетычнай стабільнасьці, прыцягненьню інвэстыцыяў у краіны-партнэры, а таксама забесьпячэньню сацыяльных гарантыяў і правоў працоўных, супрацьдзеяньні карупцыі і адмываньню грошаў.
Падчас сэсіі мае адбыцца пасяджэньне рабочай групы Эўранэст па Беларусі, на якім будзе абмеркаванае шырокае кола пытаньняў беларуска-эўрапейскага ўзаемадзеяньня ў межах Усходняга партнэрства, а таксама пытаньні разьвіцьця палітычных працэсаў у Беларусі.
Падчас візыту ў Брусэль ў намесьніка старшыні Партыі БНФ Аляксея Янукевіча заплянаваныя шэраг сустрэч з эўрапарламэнтарамі і прадстаўнікамі партыяў-партнэраў па Эўрапэйскім альянсе кансэрватараў і рэфармістаў – трэцяй па велічыні агульнаэўрапэйскай партыі, паўнапраўным сябрам якой з’яўляецца партыя Беларускага Народнага Фронту.
Парлямэнцкая асамблея Эўранэст ёсьць парлямэнцкім вымярэньнем праграмы Ўсходняга партнэрства. Гэты орган складаецца з сябраў Эўрапарлямэнту і парлямэнтарыяў Украіны, Малдовы, Армэніі, Азэрбайджана і Грузіі. Пасьля выбараў у Беларусі ў 2010 годзе, якія былі абвешчаныя неадпаведнымі крытэрам АБСЕ, сяброўства Беларусі ў Эўранэсьце было аўтаматычна прыпыненае.
21 чэрвеня каля рэстарацыі «Поедем поедим» несла вахту Партыя БНФ.
Аляксей Янукевіч, намеснік старшыні Партыі БНФ, заявіў:
– Я думаю, што гэтая сітуацыя ў Курапатах, яна гранічна выразна прымушае кожнага рабіць свой выбар, і тут мы бачым выплываюць абсалютна розныя пласты. Гэта вядзецца не толькі пра сумленнасць беларускага грамадства, гэта пра сумленнасць беларускага бізнеса, пра сумленнасць беларускай інтэлігенцыі, наогул пра сумленнасць беларускай нацыі. І я вельмі цешуся, што сапраўды, вельмі шмат, прычым не толькі з крытыкаў улады, але і з тых людзей, якія нават уваходзяць у сённяшнюю ўладу, або падтрымліваюць сённяшнюю ўладу, але не страцілі рэшткі сумлення, яны таксама адназначна выказаліся адносна таго, што забаўляльная ўстанова фактычна ў ахоўнай зоне, фактычна ў саміх Курапатах, – гэта ганьба, гэта недапушчальна. І таму такая вось маральная ясная ацэнка, і я перакананы, яна спрычыніцца да таго, што будзе адбывацца яшчэ большая мабілізацыя грамадства, і гэтая рэстарацыя тут працаваць не будзе. Гэта дакладна.
Актывісты Партыі БНФ Вітольд Ашурак і Сяргей Пантус прыехалі на пікет зь Ліды. Якім яны бачаць лёс рэстарацыі?
«Зьнесьці альбо разабраць, але ў любым выпадку хай шукаюць іншае месца. А тут можна пабудаваць музэй, магчыма, зь невялікай кавярняй. Бо такі вялікі будынак пад прыняцьце ежы таксама непатрэбны. Трэба, каб тут быў адпаведны настрой, бо гэта месца смутку», — мяркуе Сяргей Пантус.
Сяргей будаўнік, зарабляе на жыцьцё замовамі на ўзьвядзеньне муроў і будаўніцтва дахаў. Ягоны сябар Вітольд Ашурак, вядомы на Лідчыне актывіст, таксама працуе будаўніком.
«Будзе музэй тут ці ў іншым месцы — гэта вырашаць адмыслоўцам, дзе зручней і прыдатней. Галоўнае, каб тут не было гэтага вэрхалу з гучнай музыкай, з фаервэркамі. Не, я не ханжа, я таксама люблю весяліцца. Але мы ж ня робім на могілках дыскатэку, а тут вырашылі, што гэта дапушчальна. Значыць, нехта з нас ня мае рацыі», — кажа Вітольд Ашурак.
Званок з райвыканкаму: А вы не ў Курапатах?
Сяргей і Вітольд распавялі цікавую дэталь: іх знаёмаму, сябру Сойму Партыі БНФ Станіславу Судніку некалькі гадзін таму званілі зь Лідзкага райвыканкаму, цікавіліся, хто яшчэ зь мясцовых жыхароў паехаў на пікет у Курапаты.
«Нашы вэртыкальшчыкі баяцца атрымаць ад начальства за тое, што недапільнавалі сваіх людзей. Як перашкаджаюць ехаць у Менск на мітынгі, гэтак, думаюць, і тут трэба „не пускаць“. Баяцца, што Курапаты зноў аб’яднаюць народ, як было ў канцы 90-х», — пракамэнтаваў званок лідзкіх чыноўнікаў Вітольд Ашурак.
Цягам усяго дня пікетоўцы не давалі праяжджаць у рэстарацыю аўтамабілям з прадуктамі, а наведнікаў прапускалі толькі пешых – паведамляе Радыё Свабода.
У шэрагу пікетоўцаў шмат незнаёмых журналістам твараў. Адкуль гэтыя актывісты, чаму далучыліся да пікету?
Андрэй Анішын з Бабруйску прыехаў у Менск на дзень. Ён індывідуальны прадпрымальнік, гандлюе на бабруйскім аўтарынку запчасткамі для аўтамабіляў. Чаму не працуецца на звыклым месцы?
«Ведаеце, надакучыла маўчаць і баяцца. Трэба аб’ядноўвацца і нешта рабіць, альбо зусім зьяжджаць з гэтай краіны», — кажа Андрэй і распавядае пра былое сяброўства ў БНФ. Што першы раз падаў заяву ў БНФ яшчэ непаўналетнім, у канцы 80-х мінулага стагодзьдзя. Як споўнілася 16, яго прынялі ў Фронт, але потым была служба ў войску, праца, і паступова палітычная і грамадзкая дзейнасьць для яго адышла на другі плян. У дзясятых гадах гэтага стагодзьдзя, паводле Андрэя, сытуацыя ў краіне дайшла да тупіку, але ў Бабруйску гэта прывяло толькі да разгубленасьці.
«У Бабруйску арганізацыя БНФ распалася, але цяпер я бачу, што патрэба ў ёй ёсьць. Сёлета я быў на Дні волі, на Чарнобыльскім шэсьці, на мітынгу ў Курапатах, і вось прыехаў на пікет сюды, да рэстарацыі „Поедем поедим“. А яшчэ сёньня я перадаў заяву аб аднаўленьні сяброўства ў Партыі БНФ».
Дарэчы, у суразмоўцы аказалася даволі рэдкая пазыцыя наконт будучыні рэстарацыі «Поедем поедим», закрыцьця якой ужо тры тыдні тут дамагаюцца актывісты розных партый і грамадзкіх арганізацый. Андрэй Анішын ня супраць, каб на гэтым месцы працавала і рэстарацыя, але бяз гучнай музыкі і, галоўнае, без гасьцявых дамкоў.
«У горадзе ёсьць жа рэстарацыі ў жылых дамах, дзе гучная музыка забароненая. Калі тут будзе музэй, хай будзе і рэстарацыя, на пэўных умовах. Але чаго ні ў якім разе нельга — гэта гасьцявых домікаў. Зразумела, для якіх яны патрэб, але бардэль тут — гэта блюзьнерства», — мяркуе Андрэй Анішын.
Усяго каля 300 актывістаў за тры тыдні пікетаваньня бралі ўдзел у гэтай доўгатэрміновай акцыі, сказаў Павал Севярынец на прэсавай канфэрэнцыі, якая адбылася апоўдні каля рэстарацыі. У пікетаваньні бяруць удзел ужо больш за 10 грамадзкіх рухаў і партый. Больш актыўны ўдзел сваіх сяброў па партыі ў пікетаваньні каля Курапат абвясьціў лідэр АГП Анатоль Лябедзька. Паводле яго, АГП мае намер разам з «Альтэрнатывай» узяць на сябе адказнасьць за пікетаваньне ў панядзелкі.
«Пытаньня пра тое, колькі хопіць сілаў пікетаваць, няма. Колькі трэба, столькі і будзем стаяць», — сказаў Радыё Свабода намесьнік старшыні БНФ Аляксей Янукевіч.
Радыё Свабода вяла жывую трансьляцыю з сустрэчы і прэсавай канфэрэнцыі актывістаў.
«Самы яскравы вынік абароны Курапатаў – гэта байкот з боку беларусаў. Нягледзячы на вялізны інфармацыйны шум вакол гэтай тэмы, людзі сюды не ідуць. Адзін, можа два чалавекі ў банкетным холе на 300 персонаў – гэта вынік курапацкай абароны. Пара чалавек на дзень – усё, што мае гэты Бульбаш-хол», – распавядае Павел Севярынец.Сапраўды, нягледзячы на тое, што часцяком пікетоўцаў ля брамы можна было палічыць на пальцах адной рукі, буйная рэстаранная пляцоўка, разлічаная на 300 асобаў, стаіць пустая. Уласнікі пры гэтым на дыялог не ідуць.
«Мы бачым, уласнікі хаваюцца, і гэтым фактычна прызнаюць амаральнасць сваіх дзеянняў, бо калі ты робіш годную справу, ты не будзеш хавацца, ты будзеш абараняць сваю пазіцыю», – сказаў намеснік старшыні Партыі БНФ Аляксей Янукевіч у камэнтары тэлеканалу Белсат.
Пазіцыю ўласнікаў даводзіцца тлумачыць іхным сябрам і журналістам. Рэстаранны комплекс сапраўды стаіць па-за межамі ахоўнай зоны і будаўніцтва ўзгодненае са сталічнымі ўладамі. Іншая рэч, што тая зона была зменшаная ўдвая ў 2014 годзе. Акурат такім чынам, каб каля ўрочышча маглі паўстаць «Паедзем паядзім» і бізнес-цэнтр, будаўніцтва якога згарнулі пасля леташніх пратэстаў.
Рэстаран каля Курапат не парушаў зоны аховы. МАПЫ
Што важна ведаць: пратэсты супраць новай рэстарацыі ў Курапатах
- Рэстаран «Поедем поедим» у Курапатах меркавана запрацаваў увечары 5 чэрвеня.
- Грамадзкія актывісты штодня ад 31 траўня пікетуюць забаўляльны комплекс, патрабуючы закрыцьця рэстарацыі.
- 1 чэрвеня рэстаран «Поедем поедим» пачаў рэклямавацца ў інтэрнэце.
- 28 траўня карэспандэнт Свабоды трапіў на тэрыторыю комплексу, дзе пабачыў падрыхтоўку да хуткага адкрыцьця рэстарацыі.
- Адрас рэстарацыі супадае з адрасам ТАА «Амізбел», якое было створана кампаніяй «Белноватэкс груп». Апошняя валодае шэрагам фэшэнэбэльных рэстаранаў у Менску.
- Рэстарацыя стаіць за 50 мэтраў ад месца, дзе ў 1930-я адбываліся масавыя расстрэлы. Карнікі НКВД расстралялі тут ад 30 тысяч да 250 тысяч чалавек.
- Будоўля забаўляльнага комплексу пад назвай «Бульбаш-хол» пачалася ў 2010 годзе ў ахоўнай зоне Курапатаў. У 2014-м ахоўную зону зьменшылі. Гісторыя будаўніцтва і змаганьня тут.
- Першая грамадзкая абарона Курапатаў адбывалася ў 2001–2002 гг., калі моладзь пратэставала супраць пашырэньня кальцавой дарогі праз урочышча. На пачатку 2017-га актывісты адстаялі Курапаты ад будоўлі бізнэс-цэнтру.
7 адказаў на наіўныя пытаньні пра рэстаран ля Курапатаў і пратэсты супраць яго
Сталінскія рэпрэсіі і Курапаты
У Беларусі масавыя рэпрэсіі пачаліся яшчэ з прыходам да ўлады бальшавікоў — у 1917 годзе. А скончыліся, калі памёр Сталін — у 1953-м. Дасьледчыкі мяркуюць, што іх зазналі як мінімум 600 тысяч чалавек. Паводле іншых ацэнак, гэтая лічба дасягае 1,4 мільёна. Але дакладная колькасьць невядомая — КДБ дагэтуль не раскрыў архівы. Паводле розных падлікаў, ад 30 да 250 тысяч чалавек карнікі НКВД расстралялі з 1937 па 1941 гады ў Курапатах — лясным масіве пад Менскам.
