Рыгор Кастусёў – пра “вірус гігантаманіі” у беларускай сельскай гаспадарцы

Старшыня Партыі БНФ Рыгор Кастусёў у сваім блогавым допісе на сайце “Беларускія навіны” піша пра вірус гігантаманіі, ад якога здаўна церпіць айчынная сельская гаспадарка.

Паводле сайта “Беларускія навіны”

Калі ўпершыню на Беларусі з’явіўся “вірус гігантаманіі”, дакладна ўжо могуць сказаць толькі гісторыкі, і то, мабыць, пасля доўгіх навуковых пошукаў і даследванняў. А вось прызнакі яго моцнай мутацыі праявіліся ўжо ў часы незалежнасці нашай краіны.

Як і ў медыцыне, дзе любы вірус, звычайна, найперш паражае найбольш слабыя арганізмы, так і ў эканоміцы — раней за ўсё церпяць найменш абароненыя ад свавольства чынавенства галіны.

У Савецкім Саюзе самай неабароненай галіной эканомікі заўсёды была сельская гаспадарка. Такой неабароненай яна застаецца і ў незалежнай Беларусі.

Першыя моцныя прызнакі мутацыі “віруса гігантаманіі” былі выяўлены ў сельскай гаспадарцы нашай краіны праз прыняццё закона № 202-3 ад 9 чэрвеня 2003 года “Аб рэарганізацыі стратных сельскагаспадарчых арганізацый”.

Дадзены закон, згодна ідэяў чынавенства, усталёўваў парадак рэарганізацыі стратных сельгаспрадпрыемстваў праз далучэнне іх да рэнтабельных прадпрыемстваў з мэтай павышэння эфектыўнасці вытворчасці.

Як праходзіла такая рэарганізацыя; з прыцягненнем прадстаўнікоў сілавых структураў, праз ламанне лёсаў людзей — гэта тэма для асобнай гаворкі.

У выніку, у большасці сваёй, былі створаны яшчэ больш неэфектыўныя ў кіраванні, стратныя, гіганцкія сельгаспрадпрыемствы, адбылося зніжэнне вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі ў маштабах краіны, павялічыўся яе сабекошт, рэзка ўзрос адток з сяла працоўнай сілы.

Чыноўнікам удалося дасягнуць толькі адной мэты, аб’яднаўшы па некалькі стратных гаспадарак у адну — скараціць колькасны склад стратных сельгаспрадпрыемстваў.

Калі напрыканцы 90-х гадоў мінулага стагоддзя ў нашай краіне дзейнічала больш 2,5 тысячы сельгаспрадпрыемстваў, з іх — каля 1,5 тысячы калгасаў, то пасля рэалізацыі дадзенага закона засталося толькі некалькі соцен (без уліку фермерскіх гаспадарак), і іх колькасць працягвае скарачацца.

Найбольш моцна напачатку мутацыі “вірус гігантаманіі” паразіў Магілёўшчыну. Да прыкладу, Краснапольскі раён, дзе ў 2008 годзе былі аб’яднаны ўсе сельгаспрадпрыемствы раёна ў адно ААТ “Краснапольскі”. Пры гэтым была цалкам захавана структура ўпраўлення сельскай гаспадаркі Краснапольскага раёна.

Надалей, гэтая зараза, узмацняючыся праз сваю мутацыю, выйшла на яшчэ больш шырокія рубяжы ў тэрытарыяльным плане і плане заражэння прадстаўнікоў чынавенства краіны самага высокага рангу.

25 лютага 2020 года, пасля шматлікіх нарадаў па абмеркаванні і шырокай інфармацыйнай кампаніі, кіраўніком краіны быў падпісаны указ № 70 “Аб развіцці аграпрамысловага комплекса Віцебскай вобласці”.

Асноўная сутнасць гэтага ўказа зводзіцца да таго, што на Віцебшчыне будзе створаны супергіганцкі аграхолдынг, у склад якога ўвойдуць 2/3 часткі сельгасугоддзяў на тэрыторыі вобласці.

Не засталіся абароненымі ад гэтай хваробы і прадстаўнікі іншых галін эканомікі і сацыяльнай сферы краіны.

У студзені 2018 года з ініцыятывы міністра ЖКГ Аляксандра Церахава ў жыллёва-камунальнай гаспадарцы Віцебшчыны быў распачаты эксперымент. Сутнасць яго ў тым, што на тэрыторыі вобласці з’явілася гіганцкае прадпрыемства УП “Віцебскаблвадаканал”, якое стала поўным манапалістам у аказанні паслугаў па забяспячэнні вадой і аказанні паслугаў каналізацыі. У Оршы, Полацку, Наваполацку, Міорах, Докшыцах, Лепелі, Віцебску створаны філіялы абласнога вадаканала.

Як сцвярджаў міністр ЖКГ Церахаў, такая ініцыятыва павінна была забяспечыць надалей адмову ад датацый з бюджэту для пакрыцця расходаў, а таксама зніжэнне тарыфаў для бізнэсу за кошт канцэнтрацыі кіравання і рэсурсаў у адных руках.

Аднак ужо праз тры месяцы з “Віцебскаблвадаканала” ў Віцебскі аблвыканкам паступіў зварот аб неабходнасці павышэння тарыфаў для юрыдычных асобаў на ваду на адну чвэрць ад ранейшага кошта і амаль на палову — за каналізацыю.

Не стрымаў міністр і свайго слова аб гарантыях павышэння якасці камунальных паслугаў для спажыўцоў. Бо ўжо ў першыя месяцы пасля пачатку эксперымента якасць паслугаў пагоршылася, пачаліся перабоі з забяспячэннем насельніцтва вадой, асабліва ў сельскіх рэгіёнах вобласці.

Як сцяг, “вірус гігантаманіі” ў новай форме мутацыі міністрам ЖКГ А.Церахавым з Віцебшчыны быў перададзены чыноўнікам аблвыканкама і камунальнікам Магілёўшчыны.

І ўжо ў адпаведнасці з рашэннем Магілёўскага аблвыканкама № 27-60 ад 20 снежня 2019 года “Магілёўаблвадаканал” рэарганізуецца праз далучэнне да яго ўсіх гарадскіх, раённых вадаканалаў і аб’ектаў вадаправодна-каналізацыйнай гаспадаркі вобласці. На тэрыторыі вобласці з’явіўся яшчэ адзін гіганцкі манапаліст па забяспячэнні вадой і аказанні паслугаў па каналізацыі. І калі на Віцебшчыне было створана 9 філіялаў, то магілёўскія чыноўнікі пайшлі яшчэ далей, заснаваўшы толькі тры філіялы — у Магілёве, Бабруйску, Касцюковічах, стварыўшы такім чынам шматлікія праблемы ў абслугоўванні аб’ектаў вадаправодна-каналізацыйнай гаспадаркі, асабліва ў аддаленых раёнах вобласці.

Што могуць надумаць яшчэ беларускія чыноўнікі — нікому пакуль не вядома. Каб спыніць далейшы распаўсюд “віруса гігантаманіі” на астатнія рэгіёны краіны, тэрмінова неабходна распрацоўка антывіруснай сывараткі.

Нажаль, беларускае грамадства пакуль не выпрацавала і не мае антывірусных ін’екцый супраць свавольства і самавольства беларускага чынавенства, як на сёння ва ўсім свеце адсутнічае вакцына супраць каронавірусу.

Але ўсё гэта справа часу.