Вяртанне індустрыяльнай вайны

Ці здольны Захад быць арсеналам дэмакратыі?

Вайна ва Украіне даказала, што эпоха прамысловых войнаў усё яшчэ актуальная. Масавая патрэбнасць у рыштунку, транспартных сродках і боепрыпасах патрабуе буйнамаштабнай прамысловай базы для папаўнення запасаў – колькасць па-ранейшаму перарастае ў якасць. У бітвах 250 000 украінскіх жаўнераў, а таксама 450 000 нядаўна мабілізаваных службоўцаў упрацьстаялі прыкладна 200 000 расейскіх і сепаратысцкіх вайскоўцаў. Спробы ўзброіць, накарміць і забяспечыць гэтыя войскі – манументальная задача. Папаўненне запасаў боепрыпасаў асабліва цяжкае. Для Украіны гэтую задачу пагаршаюць расійскія магчымасці нанясення глыбінных удараў, якія накіраваны на ўкраінскую ваенную прамысловасць і транспартныя сеткі па ўсёй краіне. Расейская армія таксама пацярпела ад украінскіх трансгранічных нападаў і дыверсій, але ў меншым маштабе. Узровень спажывання боепрыпасаў і рыштунку ў Украіне можа падтрымліваць толькі буйная прамысловая база.

Гэтая рэальнасць павінна стаць канкрэтным папярэджаннем для заходніх краінаў, якія скарацілі ваенна-прамысловы патэнцыял і ахвяравалі маштабам і эфектыўнасцю дзеля эканамічнай рэнтабельнасці. Гэтая стратэгія заснавана на памылковых здагадках аб будучыні вайны. І на яе паўплывала як бюракратычная культура заходніх урадаў, так і спадчына вялацякучых канфліктаў. У наш час у Захаду можа не быць прамысловых магутнасцяў для вядзення буйнамаштабнай вайны. Калі ўрад ЗША плануе зноў стаць арсеналам дэмакратыі, то неабходна перагледзець існуючыя магчымасці ваенна-прамысловай базы Амерыкі і асноўныя дактрыны, якія ляжаць у аснове яе развіцця.

Магчымасці прамысловай базы Захаду

Перамога ў зацяжной вайне паміж дзвюма амаль роўнымі дзяржавамі па-ранейшаму залежыць ад таго, у якога боку больш магутная прамысловая база. Краіна павінная альбо мець вытворчыя магутнасці для вытворчасці вялікай колькасці боепрыпасаў, альбо мець іншыя вытворчыя галіны, якія можна хутка пераарыентаваць на вытворчасць боепрыпасаў. Нажаль, на Захадзе, здаецца, гэтага больш няма.

У апошні час ЗША скарачалі свае запасы артылерыйскіх боепрыпасаў. У 2020 годзе закупкі артылерыйскіх боепрыпасаў скараціліся на 36 працэнтаў да USD 425 млн. У 2022 годзе плануецца скараціць расходы на 155-мм артылерыйскія снарады да USD 174 млн. Гэта эквівалентна 75 357 асноўных снарадаў снарадаў XM1113 для артылерыйскіх гармат з павялічанай дальнасцю агню. Нарэшце ёсць USD 75 млн, прызначаных для закупкі высокадакладных боепрыпасаў Excalibur, якія каштуюць USD 176 тыс. за адзінку, што ў суме складае 426 снарадаў.

Карацей кажучы, гадавы артылерыйскай прадукцыі ЗША дастатковы ў лепшым выпадку для 10-14 дзён вядзення баявых дзеянняў ва Ўкраіне.

ЗША – не адзіная краіна, якая сутыкнулася з гэтай праблемай. У ходзе нядаўніх ваенных вучэнняў з удзелам амерыканскіх, брытанскіх і французскіх войскаў брытанскія сілы вычарпалі нацыянальныя запасы крытычна важных боепрыпасаў за восем дзён.

Нажаль, гэта датычыць не толькі артылерыі. Процітанкавыя Javelin і зенітныя Stinger таксама могуць апынуцца ў дэфіцыце. ЗША паставілі ва Украіну 7000 ракет Javelin, прыкладна адну траціну свайго запасу, і пастаўкі працягваюцца. Lockheed Martin вырабляе каля 2100 ракет у год, хоць праз некалькі гадоў гэты лік можа ўзрасці да 4000. Украіна сцвярджае, што штодня выкарыстоўвае 500 ракет Javelin.

Выдаткі на крылатыя ракеты і балістычныя ракеты на тэатры ваенных дзеянняў гэтак сама вялікія. Рускія выпусцілі ад 1100 да 2100 ракет. У цяперашні час ЗША штогод закупляюць 110 крылатых ракет PRISM, 500 JASSM і 60 крылатых ракет Tomahawk, а гэта азначае, што за тры месяцы баявых дзеянняў Расея выдаткавала ў чатыры разы больш за гадавую вытворчасць ракет ЗША. Расейскія тэмпы вытворчасці можна толькі ацэньваць. Расея пачала вытворчасць ракет у 2015 годзе невялікімі пачатковымі партыямі, і нават у 2016 годзе вытворчыя магутнасці ацэньваюцца ў 47 ракет. Гэта азначае, што ў Масквы было ўсяго пяць-шэсць гадоў поўнамаштабнай вытворчасці новых ракет.

Першапачатковы запас (ракет у Расіі) на люты 2022 года невядомы, але, улічваючы выдаткі і патрабаванне захаваць значныя запасы на выпадак вайны з НАТА, малаверагодна, што рускія занепакоеныя. Насамрэч ракет у іх, здаецца, дастаткова, каб выдаткоўваць крылатыя ракеты аператыўнага ўзроўню па тактычных мэтах. Меркаванне, што на ўзбраенні Расіі ёсць 4000 крылатых і балістычных ракет, небеспадстаўнае. Іх вытворчасць, верагодна, павялічыцца, нягледзячы на ​​заходнія санкцыі. У красавіку АДК “Сатурн”, якая вырабляе ракетныя рухавікі “Калібр”, аб’явіла аб наборы 500 работнікаў. Гэта прымушае меркаваць, што нават у гэтай галіне (вытворчасць ракетнага ўзбраення) Захад мае ў лепшым выпадку парытэт з Расіяй.

Памылковыя здагадкі

Першае ключавое меркаванне аб будучыні баявых дзеянняў складаецца ў тым, што высокадакладная зброя зменшыць агульны выдатак боепрыпасаў, паколькі для паразы мэты патрабуецца ўсяго адзін снарад. Вайна ва Украіне ставіць пад сумнеў гэтую здагадку. Многія артылерыйскія сістэмы з закрытых пазіцый дасягаюць высокай дакладнасці без дакладнага навядзення, і ўсё ж агульны расход боепрыпасаў велізарны. Частка праблемы складаецца ў тым, што аблічбоўка глабальных карт у спалучэнні з масавым распаўсюджваннем беспілотнікаў дазваляе ажыццяўляць геалакацыю і цэлеўказанне з падвышанай дакладнасцю, а відэадоказы дэманструюць здольнасць наносіць паразы з першага ўдару непрамым навядзеннем.

Другое важнае дапушчэнне складаецца ў тым, што прамысловасць можна ўключаць і выключаць па жаданні. Гэты спосаб мыслення быў запазычаны з дзелавога сектара і распаўсюдзіўся ва ўрадавай культуры ЗША. У грамадзянскім сектары кліенты могуць павялічваць ці памяншаць свае замовы. Вытворца можа пацярпець ад зніжэння заказаў, але гэта падзенне рэдка бывае катастрафічным, таму што звычайна існуе некалькі спажыўцоў, і страты могуць быць размеркаваны паміж спажыўцамі. Нажаль, гэта не працуе для ваенных закупак. Заказчык артылерыйскіх снарадаў у ЗША толькі адзін – вайскоўцы. Як толькі замовы спыняюцца, вытворца павінен закрыць вытворчыя лініі, каб скараціць выдаткі і застацца ў бізнэсе. Малыя прадпрыемствы могуць поўнасцю закрыцца. Стварэнне новых магутнасцяў з’яўляецца вельмі складанай задачай, тым больш што засталося так мала вытворчых магутнасцей, адкуль можна было б прыцягнуць кваліфікаваных рабочых. Гэта асабліва складана, таму што многія старыя сістэмы вытворчасці ўзбраенняў працаёмкія да такой ступені, што іх практычна будуюць уручную, а навучанне новай працоўнай сілы займае шмат часу. Пытанні ланцужка паставак таксама праблематычныя, паколькі падкампаненты могуць вырабляцца субпадрадчыкам, які альбо спыняе сваю дзейнасць са стратай заказаў ці пераарыентацыяй на іншых кліентаў, альбо выкарыстоўвае дэталі з-за мяжы, магчыма, з варожай краіны.

Амаль манаполія Кітая на рэдказямельныя матэрыялы тут з’яўляецца відавочнай праблемай. Вытворчасць ракет Stinger не будзе разгорнута да 2026 года, часткова з-за недахопу кампанентаў (па іншых, неафіцыйных, дадзеных яно ўсё ж ужо разгорнута). Справаздачы ЗША аб абаронна-прамысловай базе ясна паказалі, што нарошчванне вытворчасці ў ваенны час можа быць складаным, калі не немагчымым, з-за праблем з ланцужком паставак і недахопу навучанага персанала ў сілу дэградацыі вытворчай базы ЗША.

Нарэшце, ёсць меркаванне аб агульных нормах расходу боепрыпасаў. Урад ЗША заўсёды прыніжаў гэтую колькасць. З часоў В’етнама і да нашых дзён колькасць заводаў стралковай зброі скарацілася з пяці да аднаго. Гэта кідалася ў вочы ў разгар вайны ў Іраку, калі ў ЗША пачалі сканчацца боепрыпасы для стралковай зброі, у выніку чаго ўрад ЗША закупляў брытанскія і ізраільскія боепрыпасы на пачатковым этапе вайны.  Шмат у чым гэта было вынікам няправільных здагадак аб тым, наколькі эфектыўнымі будуць войскі ЗША.  На шчасце для ЗША, іх культура абыходжання са зброяй забяспечыла грамадзянскі складнік вытворчасці боепрыпасаў для стралковай зброі ў ЗША. З іншымі тыпамі боепрыпасаў справа ідзе інакш, як было паказана вышэй на прыкладах Javelin і Stinger. Без доступу да ўрадавай метадалогіі немагчыма зразумець, чаму ацэнкі ўрада ЗША былі памылковымі, але існуе рызыка таго, што тыя ж самыя памылкі былі зроблены з іншымі тыпамі баепрыпасаў.

Выснова

Вайна ў Украіне дэманструе, што супрацьдзеянне паміж роўнымі або амаль роўнымі супернікамі патрабуе наяўнасці тэхнічна прасунутых, масавых вытворчых магутнасцяў індустрыяльнай эпохі. Расейскае ўварванне спажывае боепрыпасы з хуткасцю, якая значна перавышае прагнозы ЗША і іх вытворчасць боепрыпасаў. Каб ЗША выступалі ў якасці арсенала дэмакратыі для абароны Ўкраіны, неабходна сур’ёзна зірнуць на тое, як і ў якім маштабе Амерыка арганізуе сваю прамысловую базу. Гэта асабліва крытычна, паколькі за расійскім уварваннем стаіць сусветны вытворчы цэнтр – Кітай. Па меры таго, як ЗША пачынаюць выдаікоўваць усё больш і больш сваіх запасаў, каб падтрымаць Украіну ў вайне, Кітай пакуль не аказвае якой-кольвек значнай вайсковай дапамогі Расеі. Захад павінен зыходзіць з таго, што Кітай не дапусціць паражэння Расіі, асабліва з-за недахопу боепрыпасаў.

Калі канкурэнцыя паміж аўтакратыямі і дэмакратыямі сапраўды перайшла ў ваенную фазу, то арсенал дэмакратыі павінен карэнным чынам нарасціць свае магутнасці па вытворчасці матэрыяльных сродкаў у ваенны час.

Са скаротамі

Алекс Вершинин, RUSI